DÜNYAYA İZLERİNİ BIRAKAN ZENCİ KADIN VOKALLER - BÖLÜM 1

Dünya üzerinde ne sesler gelmiş ya da ne sesler var uleeeyn nidaları atmama yol açan ve bunları sizlerle paylaşmalıyım dedirten bir liste hazırladım bu yazıda can blog okurum. Bayıldığım ve bütün dünyanın bayıldığı, bazıları aramızdan göçüp gitmiş, bazıları hayatta olan, ancak ne olursa olsun sesleri ve müziğe kattıkları ruhla dünya müzik tarihinin ikonları arasına girmiş zenci kadın vokallere bir selamdır. Bu kadınlar kendi dallarında efsaneleşmiş dünyada çok az insana nasip olan Allah vergisi yeteneğin en güçlü temsilcileriler. Yaşayanlar iyi ki varlar ve göçüp gitmişlerse iyi ki vardılar ve bize bu dünyayı çekilir kılan sedalar bırakmışlar göçüp gittiklerinde… Listemde herhangi bir sıralama yok, siz hangisini kendi içinizde duyarsanız o size gelsin…

1) NINA SIMONE

(21 Şubat  1933 – 21 Nisan 2003), daha çok caz müzikle ilişkilendirilen ama folk, R&B, gospel, pop gibi birçok türe de sesiyle hayat vermiş Amerikalı efsane şarkıcı, şarkı yazarı, piyanist, aranjör ve aynı zaman sivil haklar aktivisti.

DON’T LET ME BE MISUNDERSTOOD : O kül rengi ses tonu insanın içine işler, hele ki bu şarkıda. Her insanın iyi ve kötü zamanları olacağını anlatan ve herkesi olduğu gibi kabul etmenin gerektiğini sevdiğine sitemkar bir ses tonuyla söyler. Bu parça 1964 yılı çıkışlı Broadway-Blues-Ballads albümünden.

AIN’T GOT NO… I GOT LIFE : Bu canlı performans 1968 yılından kalma. Hayatta sahip olmadıkları ve sahip olduklarını anlatan şarkı aslında insanın kendi hayatını da düşünüyor. Bir nevi param yok pulum yok, malım mülküm olmasın ziyanı yok, sağlığım, neşem, saçlarım var. Biraz önceki şarkıda sesi nasıl insanın içini acıtıyorsa, bu şarkıdaki coşkusu da insanı sarıp sarmalıyor.

2) BUIKA

(11 Mayıs 1972) İspanyol şarkıcı. Flamenko, soul, caz gibi türlerin karması bir müzik, aslında tam olarak tarif edemiyorum yaptığı müziği, sadece büyülenmiş gibi oluyorsunuz, onu söyleyebilirim. Özellikle son yıllarda çokça gündeme gelen, Türkiye’de de birkaç konser vermiş, dumanlı sesinde tuhaf bir büyü olan ve duygusunu iliklerinize kadar hissederken o tizlere çıkışta tüyleriniz diken diken olduğunuz müthiş kadın. Sesi ve tarzıyla pek çokları için ilham kaynağı oldu. Dinledikçe daha da seviyorum.

Mİ NİÑA LOLA : 2006 yılı çıkışlı albüme ismine veren müthiş şarkı. Kızım Lola adını taşıyor.

NO HABRÁ NADİE EN EL MUNDO : Dünyada kimse yok ki derdime derman olacak, diyen bu şarkı, yalnızlığın isyanını enfes gitar melodileri eşliğinde hissettiriyor, dilini anlamasanız bile duygusunu anlıyorsunuz.

3) CESARIA EVORA

(27 Ağustos 1941 – 17 Aralık 2011) Çıplak Ayaklı Diva olarak müzik tarihine geçen Cape Verde’li dev ses, Atlantik Okyanusu’nun minnacık bir adasından çıkıp 47 yaşında dünya tarafından tanındı ve bu kısacık sürede dünya müzik otoriterlerinin ve dinleyenlerin baş tacı ettiği bir efsane oldu. Biraz araştırma yaptığımda öğrendiklerim beni bu dev sese daha da hayran bıraktırdı. Hayattayken Evora’nın evinin kapıları hiç kapanmazmış ve kapısından içeri giren kimseyi geri çevirmez, herkesi güler yüzle karşılarmış. Hikayesi de burada: CESARIA EVORA'NIN HAYAT HİKAYESİ

BESAME MUCHO : İlk bestelendiği 1941 yılından bu yana onlarca şarkıcının seslendirdiği bu Meksika asıllı şarkı, Evora’nın derinden derinden, usul usul, su gibi akan yorumuyla hayran bıraktırıyor.

YAMORE (e.e. SALIF KEITA) : Esasen Malili sanatçı Salif Keita'nın 2001 yılı çıkışlı albümü Mouffo’da yer alan bu parçada, Cesaria Evora düet yapıyor. Benim Cesaria Evora’yı tanıdığım şarkıdır bu, o yüzden bu listede yer almasını çok istedim. Bu listeyi hazırlama nedenlerimden biridir bile diyebilirim.

4) CELIA CRUZ

(21 Ekim 1925 – 16 Temmuz 2003) Kübalı salsa şarkıcısı/dansçısı. 20. yüzyılın en ilham veren salsa sanatçılarından. Berbat bir hastalıktan bu dünyadan göüp gidene kadar şarkı söylemeyi sürdürdü ve her daim salsa coşkusunu akla getiren sürekli gülen gözleriyle klipleri, albümlerini ve sesini bıraktı.

OYE COMO VA : 2000 yılı çıkışlı Siempre Viviré albümünün en ses getiren ve hit parçalarından. Celia Cruz'u klibinde sarı peruğu ile arzü endam ettiği bu şarkı ile tanımıştım.

LA VIDA ES UN CARNAVAL : 1998 yılı çıkışlı El Carnaval De La Vida albümünde yer alan ve neredeyse tüm salsa ile ilgilenenlerin baş şarkısı olan başyapıt şarkı. Hayatın bir karnaval olduğunu ve ağlamaya gerek olmadığını söyler. Ritimleri ve duygusuyla insanı oturduğu yerde kıpraştıran ve dinleyince aklımda sıcak kumlar, serin denizler, bir yaz mevsimi ve kumlar üzerine salsa yapanların canlandığı bir şarkı.

5) EARTHA KITT

(17 Ocak 1927 – 25 Aralık 2008) Amerikalı şarkıcı, aktrist, dansçı ve kabare yıldızı. Sesinde görmeseniz bile sahnede hayal edebileceğiniz bir müzikal tınısı var.

LET’S DO IT, LET’S FALL IN LOVE : Esasen 1928 yılında Cole Porter tarafından  yazılmış ve onlarca sanatçı tarafından onlarca defa “coverlanmış”, “doğada her şey oluyor da, biz niye olmayalım, hadi aşık olalım" mesajı veren bu şarkı Eartha Kitt’in sesiyle 1951 yılında buluştu ve 1953 yılında çıkan “That Bad Eartha” albümünde yer alarak Eartha Kitt’in klasikleri arasına girdi. 

ÜSKÜDAR'A GİDER İKEN

6) ELLA FITZGERALD

(25 Nisan 1917 - 15 Haziran 1996) 3 oktavlık ses aralığıyla "Şarkıların Hanımefendisi [First Lady of Song]", “Caz Kraliçesi [Queen of Jazz]” ve “Lady Ella” gibi adlar verilen efsanevi Amerikalı caz sanatçısı. Özellikle scat singing denilen, anlamsız heceleri bir tempoyla aralıksız ve hızla ve sesinin her tonunu kullanmasıyla tanınır. Bu söyleyiş çoğunlukla emprovize olup, bana pek zor göründü aslında çalan orkestraya ayak uydurup aynı anda heceler uydurup aynı anda sesiyle oynamak.

CRY ME A RIVER : 1961 yılından kalma bu şarkı, Clap Hands, Her Comes Charlie albümünde yer alıyor.

ONE NOT SAMBA (Scat Singing) : 1969 yılından kalan bir video.

7) SARAH VAUGHAN

(27 Mart 1924 - 3 Nisan 1990) Amerikalı caz şarkıcısı. Özellikle ses iniş çıkışları, tizden pese petsen tize geçişleri kal duygusu uyandırıyor. Su gibi duru bir ses, böyle insanda çikolata yemiş hissi uyandırıyor ve ne yazık ki o da artık aramızda değil.

WHATEVER LOLA WANTS : 1954 yılı çıkışlı Make Yourself Comfortable albümünün klasikler arasına giren şarkısı. Bu şarkıyı bilir, sever, kim söyler bilmezdim ve takdir edersiniz ki bu şarkı da klasiklerdendir…

8) ETTA JAMES

(25 Ocak 1938 - 20 Ocak 2012) Amerikalı Blues, R&B, soul, rock and roll, caz ve gospel şarkıcısı. Yılları uyuşturucu illetiyle geçmiş, birkaç kez rehabilitasyon merkezine yatıp çıkmış ve nihayet şöhretini yeniden kazandığı 1980’lerde uyuşturucuyu yenmiş tatlı ve güçlü ses.

AT LAST : Özellikle reklamlarda sıkça kullanılan bu klasik şarkı Etta James’in en bilinenlerinden. 1941 yılında yazılan şarkı Etta James’in 1960 yılı çıkış aynı adlı 45’liğinde yer aldı.

9) ARETHA FRANKLIN

(25 Mart 1942) Yaşayan en büyük kadın ozanlardan, yazdığı ya da söylediği güçlü kadın şarkılarıyla tanınıyor. Pek çoklarına ilham kaynağı olmuş, pek çok şarkıcıya mesleğe başlama sebebi olmuş ve olmaya devam eden Amerikalı soul şarkıcısı. Güçlü kadın hareketinin başlatıcılarındandır.

RESPECT : Esasen 1965 yılında Otis Redding tarafından yazılmış olsa da, esas değerini Franklin’de bulan, hatta onun alamet-i farikası haline gelen, 1967 yılı çıkışlı I Never Loved A Man The Way I Love You albümünden çıkıp klasikleşen ve özellikle kadın hareketlerinin en başta gelen şarkısı, hatta marşı olmuş şarkı denilebilir. Kadınlara harekete geçme çağrısıdır. Diyor ki, "arkadaşım, al param senin olsun, bir tek eve geldiğimde bana SAYGI GÖSTER, başka bi şey istemiyorum”

(YOU MAKE ME FEEL LIKE) A NATURAL WOMAN : Gene bir kadının içindeki gücü yansıtan, kadınlığının farkına varan bir tonda yazan ve her satırda kadının kendinde var olan gücü vurgulayan bu şarkı 1967 yılı çıkışlı Lady Soul albümünde yer alıyor.

10) TINA TURNER

(26 Kasım 1939) Rock’ın babaanesi, 50 küsur senedir sahnelerin çılgın kadını, ömrü acılarla geçmiş ama onun için şov hep devam etmiş, başarısız evlilikler, ilişkiler, başarılar, başarısızlıklar, şiddet gördüğü, acı dolu bir hayatın bir hep sahnedeki oradan oraya sıçrayan gülen yüzünü gördük. Şimdi ikon olmanın haklı gururunu yaşıyor… Amerikalı şarkıcı, dansçı, yazar, koreograf, aktris…

PROUD MARY [ROLLING ON THE RIVER] : Tina ve Ike Turner’ın 1971 yılı çıkışlı Workin’ Together albümünden çıkan, esasen bir ‘cover’ olan bu şarkı Tina Turner hiti olmuş, onunla özdeşlemiş olup bugün klasikler arasında. Şarkı slov başlar ve Gururlu Mary'nin hayat gailesi içinde yuvarlanıp gidişini anlatır, sonra şarkı birden coşar ve bu defada 2. tekrarda Gururlu Mary’nin telaşlı, heyecanlı bir Mary olarak karşımıza çıkar. Şarkı şaşırtıcı bir funky rock olarak düzenlenmiş ve temposuyla insanı bir an yerinde durduramıyor.

WHAT’S LOVE GOT TO DO WITH IT : 1984 yılı çıkışlı “Private Dancer” albümündeki bu şarkı Tina Turner’ın, aynı zamanda otobiyogafisi “I, Tina”dan yola çıkılarak senaryolaştırılan hayat hikayesinin anlatıldığı filmin de adı oldu ve 1993 yılında yeniden gündeme geldi. Klasiklerden.

GOLDEN EYE : 1995 yılı çıkışlı 17. James Bond filminin müziği Rock’ın babaannesine teslim edilmişti.

DON'T TURN AROUND : 1986 yılı çıkışlı bu şarkı, 90'ların kült gruplarından Ace of Base tarafından öyle başarıyla düzenlenmişti ki herkesçe, en azından o dönemi bilenlerce Ace of Base'in şarkısı olarak bilinir. Ancak orijinali burada.